۱-نگاهی به مطالعات شیعه‌شناسی در دانشگاه‌های اسرائیل: راهبردها و راهکارها
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، مدیریت همکاری‌های علمی و بین‌المللی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نشستی با عنوان «نگاهی به مطالعات شیعه‌شناسی در دانشگاه‌های اسرائیل: راهبردها و راهکارها» با حضور دکتر سیدجواد میری برگزار کرد.
زمان برگزاری: شنبه ۲ اسفندماه از ساعت ۱۴ الی ۱۶ در محل پژوهشگاه علوم انسانی سالن اندیشه
محل برگزاری: بزرگراه کردستان، خیابان ایرانشناسی (۶۴)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، طبقه سوم، سالن اندیشه.
۲- بررسی و نقد دیدگاه یرواند آبراهامیان دربارۀ انقلاب اسلامی
در ادامۀ سلسله نشست‌های انقلاب اسلامی از نگاه نظریه‌پردازان غربی، نشست بررسی و نقد دیدگاه یرواند آبراهامیان دربارۀ انقلاب اسلامی ۲ اسفندماه برگزار شد. به گزارش خبرگزاری مهر، در ادامۀ سلسله نشست‌های انقلاب اسلامی از نگاه نظریه‌پردازان غربی که به همت گروه تاریخ و اندیشۀ معاصر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برپا می‌گردد، ۲ اسفندماه بعد از نماز مغرب و عشاء پنجمین نشست علمی در «انقلاب اسلامی از نگاه نظریه‌پردازان غربی» در سالن همایش‌های مؤسسۀ امام خمینی(ره) برگزار شد. در این نشست علمی، حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر عبدالرسول یعقوبی به بررسی و نقد دیدگاه یرواند آبراهامیان دربارۀ انقلاب اسلامی پرداخت.
ایشان اظهار نمود: «آبراهامیان، تبیین تئوریک از وقوع انقلاب اسلامی را از طریق ترکیب دو تبیین متفاوت که از سوی موافقان و مخالفان رژیم پهلوی عنوان شده، صورت‌بندی کرده است. از نظر او موافقان رژیم، سرعت فوق‌العاده رژیم برای ایجاد نوسازی اقتصادی و اجتماعی، برای ملتی سنت‌گرا و عقب‌‌افتاده را علت وقوع انقلاب می‌دانستند. در مقابل، مخالفان، این استدلال را نپذیرفته و معتقد بودند: انقلاب، ناشی از ناتوانی رژیم در نوسازی سریع برای سرپوش‌گذاری بر حکومت استبدادی و وابسته رژیم بوده است».
یعقوبی افزود: «آبراهامیان هر یک از نظریه‌های مطرح‌‌شده از سوی مخالفان و موافقان رژیم پهلوی را، در بخشی درست و در بخشی دیگر غیرواقعی دانسته، آن‌گاه به پندار خود، با ضمیمه‌نمودن بخش‌های صحیح هر یک از این دو نظریه، دیدگاه جدیدی را، تحت عنوان «سیاست توسعه ناموزون» مطرح کرده است».
وی ادامه داد: «آبراهامیان، تلاش کرده است با ارائۀ ارقام و اطلاعات، وجود توسعۀ اجتماعی و اقتصادی، از یک طرف و فقدان توسعۀ سیاسی را از جهت دیگر اثبات کند. از نظر آبراهامیان، همه چیز برای تحقق انقلابی سکولار و غیرمذهبی که ناشی از رشد طبقات روشنفکری، کارگران صنعتی و طبقات متوسط شهری است، فراهم بوده است، اما با وجود این به مثابه یک استثناء و امر غیرمنتظره، انقلاب اسلامی با ماهیتی مذهبی اتفاق می‌افتد».
این محقق و استاد دانشگاه تصریح کرد: «از نظر آبراهامیان برای تحلیل این امر استثنایی دو تحلیل ممکن است: ۱- فقدان تنافی میان توسعۀ اجتماعی و اقتصادی با سربرآوردن مذهب و حامیان سنتی آن از بستر اجتماع نوسازی‌شده؛ ۲- نقش تعیین‌کنندۀ امام خمینی(ره) در ظهور انقلاب اسلامی. آبراهامیان در ادامۀ سلسله مباحث خود، به بیان نیروها و گروه‌های مخالف رژیم و اندیشه‌های سیاسی آنها و به‌دنبال آن به سلسله حوادثی که به انقلاب اسلامی منتهی شد، می‌پردازد».
حجت الاسلام یعقوبی در نقد نظریۀ آبراهامیان تأکید کرد: «نقد نظر آبراهامیان با استفاده از مباحثی که خود ایشان مطرح کرده‌اند، امکان پذیر است که عبارت‌اند از: تنافی آغاز و انجام نظریۀ آبراهامیان در مورد انقلاب اسلامی؛ آشفتگی در نظریه‌پردازی؛ نقض بر نقیضه: ریشه‌دار بودن انقلاب اسلامی در تاریخ معاصر؛ استفاده از ابزارهای مفهومی شرق شناسانه؛ تقلیل گرایی در تبیین ایدئولوژی، سازماندهی و رهبری انقلاب اسلامی».
پس از آن حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی رنجبر به عنوان ناقد در این نشست علمی حضور یافت و به بررسی بیشتر مطالب و سخنرانی پرداخت.
۳- تدوین «دایره‌المعارف تشیع» با جدیت ادامه دارد/ ویراست دوم مجلدات ۱۶ گانه منتشر می‌شود.
معاون علمی انتشارات حکمت در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) دربارۀ خبری که روز گذشته در یکی از خبرگزاری‌ها مبنی بر تعطیلی دایره‌المعارف تشیع منتشر شد عنوان کرد: البته من نمی‌دانم منبع این خبر چیست ولی این خبر را تکذیب می‌کنم. اصولاً دایره‌المعارف تشیع تعطیل نشده است که علتش مشکل مالی یا اختلاف بین اعضا باشد!
امیر مازیار از تدوین جلد پانزدهم دایره‌المعارف تشیع خبر داد و گفت: جلد پانزدهم را حرف میم تشکیل می‌دهد و تا نمایشگاه کتاب سال آینده منتشر می‌شود. جلد شانزدهم نیز شامل حرف نون تا ی به احتمال فراوان به نمایشگاه کتاب سال ۱۳۹۵ می‌آید. ویراستاران این پروژه همچون گذشته استادان خرمشاهی، فانی و خندق‌آبادی هستند که در فضایی دوستانه کار می‌کنند و می‌نویسند… مازیار همچنین از ویراست دوم تمامی مجلدات دایره‌المعارف تشیع خبر داد و گفت: پس از اینکه کار انتشار جلد شانزدهم هم انجام شد، ویراست دوم تمامی مجلدات آغاز می‌شود البته ویراست دوم مختصرتر و تخصصی‌تر خواهد بود؛ چون ویراست اول جنبۀ عمومی داشت و بیشتر در حوزه‌های ایرانشناسی و اسلام‌شناسی بوده است. اما ویراست دوم محدودتر، تخصصی‌تر و عالمانه‌تر بوده است. به‌هر‌حال ویراست دوم هر اثری باید پاکیزه‌‌تر و بهتر باشد.
۴- نگرشی نو به تاریخ روابط بین‌الملل تا پایان جنگ جهانی دوم در یک کتاب
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «نگرشی نو به تاریخ روابط بین‌الملل تا پایان جنگ جهانی دوم» در ۶ بخش با عناوین «مقدمه»، «تاریخ کهن»، «قرون وسطای مسیحی»، «دوران مدرن: پیدایش روابط بین‌الملل»، «سده نوزدهم: پیدایش دولت‌ملت‌ها، همگونی بازیگران متعارض» و «سده بیستم: همگونی و نظام‌یافتگی از مسیر جنگ‌های نوین» تنظیم شده است.
چاپ نخست کتاب «نگرشی نو به تاریخ روابط بین‌الملل تا پایان جنگ جهانی دوم» نوشتۀ حسین سلیمی در ۳۲۹ صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای دوازده‌هزار تومان از سوی انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی چاپ و منتشر شده است.
۵- اهدای هزارمیلیارد تومان کتاب‌های نایاب به دانشگاه پرینستون
به گزارش بساتین، دانشگاه پرینستون تأیید کرد مجموعه‌ای از کتب نایاب و نسخه‌های خطی به ارزش حدود سیصدمیلیون دلار را که بزرگ‌ترین سخاوت تاریخی ـ کتابی محسوب می‌شود دریافت کرده است. ویلیام شاید (William Scheide) فارغ‌التحصیل این دانشگاه که سال گذشته در صدسالگی درگذشت، کلکسیونی بیش از ۲۵۰۰ کتاب و نسخۀ خطی را در اختیار داشت که اینک به کتابخانۀ فایراستون دانشگاه هدیه شده است. از سال ۱۹۵۹م مجموعۀ نفیس وی از تیتوسویل پنسیلوانیا به فایراستون منتقل شد و تا زمان به پایان رسیدن عمرش، از آن نگهداری کرد. کریستوفر آیزگروبر، رئیس دانشگاه پرینستون، در بیانیه‌ای گفت: نمی‌توانم تصور کنم که مجموعه‌ای به این ارزشمندی را در قلب کتابخانۀ پرینستون می‌بینم! تمام این مجموعه پیش‌تر دیجیتالی شده و اصل آن در کتابخانۀ فایراستون نگهداری خواهد شد. در گنجینۀ متعلق به شاید، چهار نسخه از شش نسخۀ قدیمی‌ترین کتاب مقدس در جهان، دست‌نوشته‌های باخ، بتهوون، موتسارت، رسالۀ خطیب رومی سیسرون به نام «De Officiis» انتشار در ماینز آلمان به سال ۱۴۶۶م، انجیل گوتنبرگ (۱۴۴۵)، قرآن (۱۷۰۰)، مجموعه نمایشنامه‌های شکسپیر (۱۶۲۳)، سخنرانی‌های آبراهام لینکلن دربارۀ برده‌داری و… دیده می‌شود.
بخش بزرگی از این مجموعه متعلق به پدربزرگ شاید به نام ویلیام تیلور شاید بود که از سال ۱۸۶۵م درحالیکه هیجده‌ساله بود، آنها را جمع آوری کرده بود.
ویلیام شاید
قرآن چاپ ۱۷۰۰
انجیل گوتنبرگ
۶- قدیمی‌ترین نهج‌البلاغۀ خطی قرن ششم هجری
به گزارش لیزنا، رئیس ادارۀ مخطوطات این سازمان، در معرفی مشخصات این کتاب اظهار نمود: این نهج‌البلاغه که به خط نسخ معرب ۱۷ سطری بر روی ۱۷۴ برگ در اندازۀ ۱۵ در ۱۹ سانتی‌متر، با عناوین شنگرف کتابت شده و توسط مرحوم فاضل‌خان، برای کتابخانۀ حضرت رضا (علیه‌السلام) وقف شده، دارای جلد تیماج قهوه‌ای بسیار زیبایی می‌باشد.
سید محمد رضا فاضل هاشمی در ادامۀ سخنان خود بیان کرد: در این نسخه، علاوه بر متن کامل نهج‌البلاغه، در آخر کتاب دربارۀ نقش مُهرهای حضرت علی(ع) و تجلیل از نهج‌البلاغه، مطالبی عنوان شده است. وی با بیان اینکه گنجینۀ کُتُب خطی آستان قدس رضوی، با دارا بودن مصاحف شریفه و منابع منسوب به اهل بیت (علیهم‌السلام) و آثار نفیس خطی بزرگان جهان اسلام، یکی از پایگاه‌های علمی و فکری جهان اسلام است و روزانه بسیاری از محققان و پژوهشگران از این کانون فرهنگی جهان اسلام استفاده می‌کنند، افزود: در این گنجینه که دارای مجموعه‌‌های منحصربه‌فردی از کتب علمی، فرهنگی، تاریخی و هنری است و مورد توجه بسیاری از دانش‌پژوهان، نسخه‌شناسان و مشتاقان علم و دانش قرار دارد، گنجینۀ بی‌نظیری از نسخۀ خطی نفیس دربارۀ نهج‌البلاغه و شرح و ترجمۀ آن به زبان عربی و فارسی وجود دارد که نشان از اهمیت این دایره‌المعارف بزرگ فرهنگ اسلامی و تالی قرآن است.
۷- نشست بررسی تطبیقی نسخه‌های خطی ایران پیش از اسلام و دورۀ اسلامی یکشنبه ۳ اسفندماه در کتابخانۀ مجلس برگزار می‌شود.
به گزارش روابط عمومی و امور فرهنگی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی مرکز آموزش کتابخانه در ادامۀ رسالت آموزشی و به اشتراک‌گذاری دانش موجود در کتابخانه و همچنین مکملی برای دوره‌های آموزشی که در این مرکز برگزار می‌گردد، نسبت به برگزاری سلسله نشست‌هایی با عنوان سلسله نشست‌های تخصصی نسخه‌شناسی اقدام نموده است.
در همین راستا دومین نشست با عنوان بررسی تطبیقی نسخه‌های خطی ایران پیش از اسلام و دورۀ اسلامی با سخنرانی دکتر سعید عریان برگزار خواهد شد. این نشست روز یکشنبه ۳ اسفندماه سال جاری از ساعت ۱۵ تا ۱۷ در مرکز پژوهش و آموزش کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی واقع در خیابان انقلاب، مابین خیابان ابوریحان و دانشگاه، ساختمان فروردین، طبقه ۷، واحد ۲۷ و ۲۸ برگزار می‌شود.
۸- نسخه‌های خطی معتزلی که از ایران به یمن منتقل شده در میراث معتزله به نمایش گذاشته شده است
به گزارش بساتین، سومین شماره از سلسله تراثیات دیجیتالی، با عنوان «از میراث معتزله» زیرنظر محمدکاظم رحمتی منتشر شد.
اهمیت عالمان زیدی ایرانی سوای انتقال میراث مکتوب زیدیان ایران، در حفظ و نگهداری از میراث معتزله می‌باشد. در واقع میراث معتزله درحالیکه در دیگر مراکز علمی جهان اسلام سرانجام از اواخر قرن ششم به بعد به دست فراموشی و نابودی سپرده شد، عالمان زیدی ایران نسبت به حفظ، نگهداری و انتقال آن نقش مهمی ایفا کردند. میراث اخیر در قرن ششم و اوایل قرن هفتم توسط عالمان زیدی ایرانی مهاجر به یمن و تنی چند از عالمان زیدی مهاجر به ایران به یمن منتقل شده و اکنون عمده نسخه‌های خطی شناخته‌شده از میراث معتزله به واسطۀ کوشش عالمان زیدی ایرانی و یمنی است که باقی مانده است.
مجموعۀ حاضر ضمن ارائۀ مباحثی در این خصوص، برخی نسخه‌های خطی معتزلی را که از ایران به یمن منتقل شده است در معرض دید علاقه‌مندان قرار می‌دهد.
سلسله تراثیات دیجیتالی بنیاد شکوهی، زیر نظر دکتر محمدکاظم رحمتی (استادیار بنیاد دایره‌المعارف اسلامی) از سوی بنیاد شکوهی آغاز و تا به حال ۳ شماره از آن منتشر شده است.
۹- همایش مجاهدان تبریز، ستارخان و انقلاب مشروطیت ایران
همایش «مجاهدان تبریز، ستارخان و انقلاب مشروطیت ایران»، ۳ اسفند ۱۳۹۳ به همت انجمن ایرانی تاریخ (شعبه تبریز) با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی و فرمانداری تبریز به مناسبت یکصدمین سال درگذشت ستارخان سردار ملی برگزار می‌شود.
مکان: بولوار ۲۹ بهمن، مجتمع فرهنگی هنری تبریز، سالن استاد اقبال آذر
۱۰- همایش «مناسبات فکری ایران و عثمانی»
به گزارش روابط عمومی پژوهشکدۀ تاریخ اسلام، همایش «مناسبات فکری ایران و عثمانی»، در نیمۀ دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۴ برگزار می‌گردد. زمان دقیق آن از طریق سایت اطلاع‌رسانی می‌گردد.
۱۱- نشست «هویت دیرپای زن شاعر در تاریخ فرهنگی ایران»
انجمن زنان پژوهشگر تاریخ با همکاری پژوهشکدۀ اسناد و اندیشگاه فرهنگی تاریخ، این همایش را برگزار می‌کند:
سخنران: دکتر روح‌انگیز کراچی
شرکت برای کلیۀ علاقه‌مندان آزاد است
زمان: چهارشنبه ۶/۱۲/۹۳ ساعت: ۱۶:۳۰ الی ۱۸
مکان: اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی
۱۲- کتاب «سکه‌های ایران در دورۀ اسلامی» (از آغاز تا برآمدن سلجوقیان) تألیف دکتر حسن رضایی باغ‌بیدی از سوی سازمان مطالعه و کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شد.
به گزارش میراث مکتوب، کتاب «سکه‌های ایران در دورۀ اسلامی» (از آغاز تا برآمدن سلجوقیان) که به بررسی سکه‌های ایران در دورۀ اسلامی از آغاز تا برآمدن سلجوقیان می‌پردازد، شامل یک مقدمه و هفده فصل است. مقدمۀ کتاب به معرفی مختصر دانش سکه‌شناسی، تاریخچۀ ضرب سکه، و چگونگی ضرب سکه در روزگار کهن می‌پردازد. شیوۀ ارائۀ مطالب در هر یک از فصل‌های کتاب بدین صورت است که نخست اطلاعاتی تاریخی متناسب با موضوع هر فصل داده می‌شود و سپس ویژگی‌های سکه‌های هر دوره به‌تفصیل و با ارائۀ تصاویر فراوان بیان می‌گردد.
این کتاب نه تنها به معرفی و بررسی سکه‌های سلسله‌های مهم ایرانی و اسلامی می‌پردازد، بلکه سکه‌های حاکمان محلی و حتی مدعیان حکومت و شورشیان را نیز معرفی و بررسی می‌کند. انواع گوناگون سکه‌های عرب ـ ساسانی، سکه‌های اموی و عباسی، سکه‌های اسپهبدان و حاکمان عرب طبرستان، سکه‌های طاهری، صفاری، سامانی، باوندی، زیاری، آل بویه و غزنوی و سکه‌های علویان طبرستان و قزوین و هَوسَم از جمله سکه‌هایی هستند که این کتاب به بررسی آنها می‌پردازد.
تصاویر رنگی برخی از سکه‌ها نیز در پایان کتاب آمده است. رضایی باغ‌بیدی: حسن، سکه‌های ایران در دورۀ اسلامی (از آغاز تا برآمدن سلجوقیان)، تهران: سمت، ۷۴۵ صفحه، ۴۰۰۰۰۰ ریال، ۱۳۹۳٫
۱۳- بررسی محیط فکری و زمینههای اندیشگی ناصرخسرو با سخنرانی سید محمد عمادی حائری در شهر کتاب برگزار می‌شود.
ششمین مجموعه درس‌گفتارهایی دربارۀ ناصرخسرو در روز چهارشنبه ۶ اسفند ساعت ۱۶:۳۰ به بررسی و تحلیل محیط فکری و زمینههای اندیشگی ناصرخسرو اختصاص دارد که با سخنرانی سیدمحمد عمادی حائری (مصحح کتاب زادالمسافر ناصرخسرو) در مرکز فرهنگی شهر کتاب واقع در خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمد قصیر (بخارست)، نبش کوچه سوم برگزار می‌شود.
۱۴- کتاب «یادنامه علامه امینی» از سوی مؤسسۀ بوستان کتاب منتشر شده است.
به گزارش بوستان کتاب، علامه شیخ عبدالحسین امینی، از دانشمندان بزرگ و شهیر اسلامی است که نام وی با تقوا، تحقیق، اخلاص و انصاف گره خورده است. این ویژگی ها در اثر سترگ و ماندگار «الغدیر»، آشکارا خود را نشان داده است.
کتاب «یادنامه علامه امینی»، مجموعه مقالات تحقیقی است که به اهتمام سید جعفر شهیدی و محمدرضا حکیمی گردآوری و از سوی مؤسسۀ بوستان کتاب به زیور طبع آراسته شده است.
گروه مخاطب این کتاب، عمومی و نیز تخصصی است و طلاب و دانشجویان محترم می‌توانند از این اثر گرانمایه استفاده‌های فراوانی ببرند.
در این اثر ارزشمند، ابتدا تاریخچه‌ای از زندگی علامه امینی، خاندان وی، مقام علمی، تألیفات، سفرهای پژوهشی و اهداف او ارائه و سپس بیست مقاله از بزرگان و فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی، دربارۀ ویژگی‌های اخلاقی علامه امینی و نیز کتاب سترگ «الغدیر» گردآوری شده است.
برخی از این مقالات عبارت‌اند از: «الغدیر و وحدت اسلامی» از استاد شهید مرتضی مطهری، «کتاب‌شناسی» از احمد آرام، «فهرست شیخ منتجب‌الدین» از آیت الله شبیری زنجانی، «سیر تدریجی علم مصطلح الحدیث (علم درایه)» از کاظم مدیر شانه‌چی، «نقش شخصیت‌ها در امید و تحرک انسان‌ها» از علامه محمدتقی جعفری، «آیات موزون افتاده قرآن کریم» از مهدی اخوان ثالث، «جلوه‌های تشیع در تفسیر کشف‌الاسرار» از دکتر محمدمهدی رکنی یزدی، «چهر کتاب اصلی علم رجال» از آیت‌الله خامنه‌ای، «تحقیق عقاید و علوم شیعی» از دکتر عبدالجواد فلاطوری.
این کتاب در ۶۴۵ صفحه و در قطع وزیری با جلد سلفون توسط مؤسسۀ بوستان کتاب چاپ شده است.