حادثۀ اسفبار بمب گذاری در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی به دست گروه تروریستی مجاهدین خلق (منافقین) از جمله حوادثی است که تاریخ آن را فراموش نخواهد کرد. یکی از جان برکفانی که در این حادثه در کنار سیدالشهدای حزب جمهوری اسلامی (شهید مظلوم بهشتی) به شرف شهادت نائل آمده شهید آیت الله محمدعلی حیدری است که پیکر پاک و مقدسشان به دلیل اصرار مردم شهر نهاوند به آنجا برده شد. آنچه در ادامه خواهید خواند مختصری است از زندگینامۀ این شهید که زحمت نگارش آن را سرکار خانم اکرم شفیع‌پور کشیده اند.
آیت‌الله محمدعلی حیدری در خانواده‌ای مذهبی و روحانی در قم متولد شد. پدرش حجت‌الاسلام محمدولی حیدری از علمای برجستۀ منطقۀ غرب کشور بود. او پس از فراگیری قرآن و گذراندن دورۀ ابتدایی، در دوازده‌سالگی تحصیل علوم دینی را آغاز و از محضر استادانی چون آیات حسین بروجردی، علی مشکینی و حضرت امام بهره‌مند گردید. آیت الله حیدری به دلیل نبوغ ذاتی و حافظۀ فوق‌العاده و استعداد درخشانی که داشت از شاگردان ممتاز درس خارج امام و آیت الله بروجردی بود، به طوری که آیت الله بروجردی جهت قدردانی از تلاش های علمی اش یک دوره کتاب «وسایل الشیعه»، که از کتب گرا‌ن‌قیمت و نایاب آن زمان بود، به ایشان هدیه کرد. ایشان همچنین از ادبیات فارسی، تفسیر قرآن، مسائل اجتماعی و فلسفی و رد مکاتب کمونیستی و ماتریالیستی آگاهی کامل داشت. اقتصاد را برای برخی از طلاب نوآموز تدریس می‌کرد و البته خود تا قبل از تبعید امام به صورت منظم در جلسات هفتگی معظم له شرکت می کرد. در سی سالگی به درجۀ اجتهاد رسید. وی هم‌زمان با تحصیل حوزوی موفق به اخذ دیپلم ادبی شد و همچنین زبان انگلیسی را تحت نظر آیت‌الله محمد بهشتی آموخت.
شهید حیدری در محضر استاد (امام خمینی) در مسجد اعظم قم ۱۳۴۲
شهید حیدری علاوه بر شرکت در درس تفسیر قرآن علامه محمدحسین طباطبایی، بخش زیادی از شفاء و اسفار را نیز در محضر ایشان گذراند. از هم‌دوره ای‌های ایشان در جلسات اسفار و شفاء می‌توان به دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، که از مریدان درس فلسفۀ مرحوم علامه بود، اشاره کرد. علامه طباطبایی علاوه بر برگزاری کلاس های روزانۀ درس فلسفه در حوزۀ قم، جلساتی شبانه نیز در منزل افراد مختلف دایر می‌نمود و در آن جمع به بحث و گفت‌وگو در مورد مسائل عمیق فلسفی می‌پرداخت که از نظر حاضران در این جلسات به نوعی درس خارج فلسفه بود.
تبحر شهید حیدری در فلسفه به گونه ای بود که آیت الله محمدعلی گرامی دربارۀ ایشان چنین می‌گوید: «…ایشان معلومات بالایی نسبت به فلسفۀ غرب و شرق داشت… بعد از دوازده سال تحقیق و … دیگر در درس کسی شرکت نمی‌کردیم، این موضوع را محضر امام خمینی عرض کردیم ایشان فرمودند: حالا دیگر خودتان کار کنید و در همان ایام امام راحل یک سری از کارهای علمی خود را به ما محول فرمودند» (حزب جمهوری اسلامی، جلد اول، تهران: بنیاد فرهنگی هفتم تیر، ۱۳۸۶، ص ۱۰۸).
فعالیت های سیاسی و مبارزاتی
ورود او به فعالیت‌های سیاسی از سال ۱۳۴۲ با ایراد سخنرانی و توزیع اعلامیه علیه حکومت پهلوی آغاز شد. پس از دستگیری امام او که به همراهی مردم قهرمان قم با برگزاری تظاهرات خواستار آزادی و بازگشت ایشان بودند در جمع تظاهرکنندگان حاضران را این گونه مورد خطاب قرار می دهد: «ای مردم مسلمان، اگر حضرت آیت‌الله العظمی روح‌الله موسوی الخمینی را از میان شما برده‌اند، می دانید معنای این کار چیست؟ یعنی قرآن را برده‌اند؛ اسلام و شرف و مذهب را برده‌اند».
پس از این سخنرانی بود که ساواک او را دستگیر و به مدت شش ماه در زندان قزل قلعه زندانی کرد. با تبعید امام خمینی به ترکیه همراه چند تن از روحانیان و شاگردان ایشان (امام خمینی) گروهی معروف به «مجمع یازده‌نفره» را به منظور اصلاح برنامه‌های حوزۀ علمیه قم تشکیل دادند که متأسفانه در سال ۱۳۴۵ با دستگیری آقایان آذری قمی و علی قدوسی از اعضای گروه یادشده، کار این مجمع متوقف شد.
شهید حیدری در زندان قزل قلعه تهران ۱۳۴۲
حیدری در سال ۱۳۵۵ طی مأموریتی از طرف امام خمینی(ره) به لبنان سفر کرد و با امام موسی صدر ملاقات و گفت‌وگو نمود. او در ادامۀ سفرش به مکۀ معظمه مشرف شد و سپس به ایران بازگشت، ولی هنوز مدت زیادی از بازگشت ایشان به ایران نگذشته بود که توسط سازمان اطلاعات و امنیت دستگیر و به شهر بابک تبعید شد. ایشان همچنین مدتی را در زندان‌های همدان و سنندج زندانی بود.
با محاصرۀ بیت حضرت امام خمینی در نجف اشرف از سوی حکومت عراق، ایشان خطاب به احمد حسن البکر (رئیس‌جمهور وقت) تلگرافی به این مضمون ارسال کرد:
متن تلگراف شهید حیدری به حسن البکر (رئیس‌جمهور وقت عراق)
از آیت‌الله شهید حیدری می‌توان به عنوان یکی از روحانیان مبارز در امر ترویج و تبلیغ و زمینه‌سازان انقلاب در نهاوند نام برد. حجت الاسلام محمدشفیع شفیعی از دوستان او در این زمینه چنین می‌گوید: «قبل از آمدن شهید حیدری به نهاوند، اکثر مردم منطقه نسبت به حضرت امام خمینی(ره) و قیام ۱۵ خرداد شناخت کافی نداشتند، اما شهید حیدری و شهید قدوسی در این زمینه خدمات مهمی را انجام دادند» (حزب جمهوری اسلامی، همان، ص ۱۱۲).
مرحوم آیت الله علیمرادیان و شهید آیت الله حیدری پیشاپیش تظاهرات قبل از انقلاب – نهاوند
با اوج‌گیری مبارزات مردم و روی کارآمدن دولت بختیار در سال ۱۳۵۷ به همراه جمعی از اهالی نهاوند برای شرکت در مراسم استقبال امام خمینی به تهران آمد و با بسته شدن فرودگاه‌ها در تحصن روحانیان در دانشگاه تهران شرکت کرد.
فعالیت های پس از انقلاب
با پیروزی انقلاب اسلامی، ایشان از طرف امام(ره) به عنوان امام جمعه نهاوند منصوب شد ضمن اینکه از سوی او اجازه‌نامۀ دریافت وجوهات شرعی را هم داشت:
اجازه‌نامۀ دریافت وجوهات شرعی به خط امام خمینی برای شهید آیت الله حیدری
شهید حیدری امام جمعه نهاوند
شهید حیدری امام جمعه نهاوند
علاوه بر این، ایشان مسئولیت بسیاری از ادارات و نهادهای انقلاب از جمله سرپرستی کمیتۀ انقلاب اسلامی، کمیته امداد امام خمینی، سرپرستی دادگاه‌ها و بنیاد مسکن استان همدان را هم برعهده داشت. در اسفند سال ۱۳۵۸ در اولین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت نمود و به عنوان نمایندۀ منتخب مردم نهاوند به مجلس راه یافت.
شهید حیدری در صف انتخابات اولین دوره مجلس
فعالیت های عمرانی از جمله احداث دارالایتام، کتابخانه، صندوق قرض الحسنه، مدرسه، حمام، واحدهای ساختمانی و آب‌رسانی به روستاهای منطقۀ نهاوند از دیگر فعالیت های اوست.
شهادت
شهید محمدعلی حیدری در ۴۵ سالگی در واقعۀ انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی به شهادت رسید. پیکر او در حسینیۀ جوانان نهاوند در گلزار شهدای استان همدان به خاک سپرده شد و در بهشت زهرای تهران نیز بنای یادبودی از وی در مدفن شهدای هفت تیر نصب گردید.
منابع:
روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، یادنامه شهدای مجلس شورای اسلامی به مناسبت چهلمین روز شهدای ۱۳۶۰ مجلس شورای اسلامی، تهران: ۱۳۶۰، صص۳۱ – ۳۳
پیشتازان شهادت در انقلاب سوم دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)، تهران، [۱۳۶۰]، صص ۹۹ – ۱۰۱
آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره بازیابی ۳۰۹۰۳
آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره بازیابی ۳۰۹۰۳
حزب جمهوری اسلامی، جلد اول، تهران: بنیاد فرهنگی هفتم تیر، ۱۳۸۶
با سلام و تشکر از این که به مناسبت هفتم تیر، راجع به دو تن از شهداء این حادثه در سایت پیشینه کاری هر چند مختصر صورت گرفت. نیک است که درباره تمام شهداء این حادثه که به جز معدودی از آنها که شناخته شده هستند، کارهای پژوهشی مستقلی صورت گیرد؛ مطمئنا عامه مردم اطلاعی درباره پیشینه این شهداء‌عزیز ندارند.